Ponowne zatrzymanie za prowadzenie pod wpływem alkoholu. Jakie grożą Ci konsekwencje?

Za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu grożą określone konsekwencje prawne. Choć teoretycznie wie o tym każdy kierowca, to nie brakuje takich, którzy podejmują ryzyko. Niektórzy nawet dwukrotnie. Skrócenie kary za jazdę pod wpływem alkoholu jest możliwe, ale co w przypadku, gdy kierowca dopuszcza się jazdy w stanie nietrzeźwości po raz drugi? W poniższym wpisie przyjrzymy się bliżej tej kwestii.

Jazda po alkoholu. Konsekwencje prawne

Pijani kierowcy to temat mocno kontrowersyjny. O zagrożeniu, jakie stwarzają, mówi się naprawdę dużo. Mimo to wciąż zdarzają się osoby, które wsiadają za kółko pod wpływem alkoholu, nie zważając na grożące im konsekwencje prawne. A te, jak powszechnie wiadomo, są bardzo dotkliwe. Kierowcom w stanie nietrzeźwości grozi nie tylko wysoki mandat i zatrzymanie prawa jazdy, ale też pozbawienie wolności. Zwłaszcza jeżeli prowadzą samochód po alkoholu po raz kolejny.

W Polsce, podobnie jak w większości innych krajów na świecie, jazda pod wpływem alkoholu jest surowo karana. I jest to jak najbardziej słuszne podejście, biorąc pod uwagę, jak duże zagrożenie stwarza prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości. W 2022 roku pijani kierowcy spowodowali w Polsce aż 1 215 wypadków drogowych, a liczba kierowców zatrzymanych pod wpływem alkoholu wyniosła 97 856. W samym zaś styczniu 2023 roku w wyniku kontroli drogowych zatrzymano 7076 kierujących w stanie nietrzeźwości.

Polski ustawodawca kwalifikuje jako przestępstwo prowadzenie pojazdu, gdy stężenie alkoholu we krwi przekracza 0,25 mg w 1 dm3 wydychanego powietrza. Konsekwencje za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości określone zostały w art. 178a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny. Zgodnie z jego zapisem za czyn ten grozi:

• nałożenie grzywny
• kara ograniczenia wolności
• kara pozbawienia wolności na okres wynoszący nie więcej niż dwa lata
• zakaz prowadzenia pojazdów na okres minimum trzech lat
• nakaz wypłaty świadczenia w kwocie od 5 do 60 tys. złotych.

Wymiar kary orzekany jest przez sąd, w zależności od okoliczności sprawy. Kluczowe znaczenie ma tu poziom alkoholu, jaki stwierdzono w organizmie zatrzymanego kierowcy. Od tego zależy kwalifikacja czynu. Możemy bowiem mówić o wykroczeniu jazdy po spożyciu alkoholu bądź o przestępstwie kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości. W Polsce dopuszczalne jest u kierującego stężenie alkoholu nieprzekraczające 0,2 promila. Poziom alkoholu w organizmie kierowcy do 0,5 promila, kwalifikuje czyn jako wykroczenie. Przekroczenie tej granicy jest jednoznaczne z przestępstwem jazdy w stanie nietrzeźwości.

Warto wtrącić w tym miejscu, że podczas badania alkomatem obowiązują pewne zasady. Gdy wykaże ono przekroczenie dopuszczalnego stężenia alkoholu w organizmie badanego kierowcy, wówczas należy dwukrotnie powtórzyć test w odstępie 15 minut. Jeżeli żaden z nich nie pokaże przekroczenia norm pomiarowych, pierwszy wynik można uznać za błędny. Ponadto w praktyce często zdarza się, że kierowcy pod wpływem alkoholu zatrzymani do kontroli, odmawiają badania alkomatem. Cóż. Teoretycznie mają takie prawo, jednak nie na wiele się ono zdaje w praktyce. Jeżeli wobec kierującego zachodzi podejrzenie, że znajduje się pod wpływem alkoholu, wówczas kieruje się go na przymusowe badania do szpitala.

W wyjątkowych przypadkach sąd może zadecydować o warunkowym umorzeniu postępowania. Na sprawcę nie jest wówczas nakładana kara, ale musi się wykazać wzorowym zachowaniem przez określony czas. Sędzia może też zadecydować o skróceniu zakazu prowadzenia pojazdów. Każda tego typu sprawa rozpatrywana jest jednak jako indywidualny przypadek.

Co zatem jest brane pod uwagę, podczas podejmowania przez Sąd decyzji o umorzeniu postępowania? W pierwszej kolejności analizuje się winę oraz stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu. Aby sprawca mógł liczyć na złagodzenie kary, musi być on nieznaczny, a okoliczności popełnienia czynu muszą być jednoznaczne. Nie bez znaczenia jest też postawa względem zaistniałych okoliczności oraz to, w jakiej sytuacji życiowej znajduje się dana osoba. Jest jeszcze jeden warunek zakładający, że sprawca nie był wcześniej pociągnięty do odpowiedzialności za popełnione umyślnie przestępstwo.

Co więc jeżeli kierowca został zatrzymany za prowadzenie w stanie nietrzeźwości po raz drugi? Sprawa jest wówczas nieco bardziej skomplikowana.

Ponowne zatrzymanie za jazdę pod wpływem alkoholu

Kierowca, który po raz drugi został zatrzymany za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości, musi się liczyć z poważnymi konsekwencjami. Tu warunkowe umorzenie postępowania nie jest już brane pod uwagę.

Jeżeli czyn zabroniony, taki jak jazda w stanie nietrzeźwości, nie ma charakteru incydentalnego, sprawca musi liczyć się ze znacznie surowszą karą, aniżeli ktoś, kto dopuścił się go po raz pierwszy. Co mówią na ten temat przepisy? Tu ponownie należy odwołać się do zapisów Kodeksu Karnego, a dokładnie do art. 178a § 4. Ustawodawca wskazuje w nim jednoznacznie, że osoba dopuszczająca się jazdy pod wpływem alkoholu, jeżeli została już wcześniej prawomocnie skazana za dokładnie ten sam czyn, podlega karze pozbawienia wolności od trzech miesięcy do pięciu lat.

Trzeba w tym miejscu podkreślić, że przestępstwo o którym mowa w przytoczonym powyżej fragmencie ustawy nie jest tym samym, co przestępstwo jazdy po alkoholu popełnione po raz pierwszy. Ustawodawca traktuje je jako dwa odrębne przestępstwa, mimo że do poniesienia odpowiedzialności wzywają sprawcę praktycznie te same przesłanki.

Pierwsza a ponowna jazda po alkoholu. Konsekwencje prawne

W przypadku kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości ogromne znaczenie ma to, czy sprawca dopuścił się tego czynu po raz pierwszy, czy też ponownie. Jest to czynnik, który rzutuje na konsekwencje prawno-karne tego czynu zabronionego. Ustawodawca przewiduje surowszą karę dla osób, które jazdy po alkoholu (bądź narkotykach) dopuszczają się nie pierwszy raz. Jak już wspomniano powyżej, za czyn ten grozi kara pozbawienia wolności od trzech miesięcy do nawet pięciu lat.

I o ile kierowca ukarany po raz pierwszy za jazdę pod wpływem alkoholu może ubiegać się o warunkowe umorzenie, tak w przypadku ponownego popełnienia tego przestępstwa, nie jest już to możliwe. Nie zostaje tu bowiem spełniona przesłanka uprzedniej niekaralności za przestępstwo umyślne. Stanowi o niej art. 66 § 1 Kodeku Karnego. Tu należy jednak wyraźnie podkreślić, że owa uprzednia karalność sprawcy określana jest na podstawie daty wydania wyroku sądowego, do czego wrócimy w dalszej części tekstu.

Co zrobić w przypadku ponownego zatrzymania za prowadzenie auta w stanie nietrzeźwości?

Jako kancelaria prawna absolutnie nie popieramy prowadzenia samochodu pod wpływem alkoholu. Dlatego w tym miejscu wyraźnie podkreślamy, że poniższego tekstu nie należy traktować jako zachęty do takich praktyk, ani podpowiedzi jak uniknąć kary. To w przypadku ponownego zatrzymania za to samo przewinienie jest praktycznie niemożliwe. Niemniej jednak każda osoba, która znalazła się w takiej sytuacji, ma prawo do skorzystania z pomocy prawnej.

Jak już wspomnieliśmy powyżej, uprzednią karalność sprawcy, który dopuścił się jazdy pod wpływem alkoholu, ocenia się zgodnie z dniem wydania wyroku. Co to oznacza w praktyce? Zasada ta stwarza jedyną możliwość warunkowego umorzenia postępowania wobec sprawcy, kierującego pojazdem w stanie nietrzeźwości. Kluczowe jest tu zatem uprawomocnienie się wyroku za popełnione wcześniej przestępstwo.

Przykładowo zatem, gdy w przypadku sprawcy, który dopuścił się jazdy w stanie nietrzeźwości, toczy się sprawa sądowa, a przed uprawomocnieniem się jej wyroku doszło do zatarcia się poprzedniego prawomocnego skazania za to samo przestępstwo, wówczas, nie może ponosić on odpowiedzialności za czyn wymienionych w art. 178a § 4 Kodeksu Karnego. I nie ma tu wówczas znaczenia to, czy do popełnienia przestępstwa doszło przed, czy po upływie czasu, który jest konieczny do zatarcia wyroku. Tym samym dochodzi do zmiany kwalifikacji prawnej czynu, który osądza się na podstawie art. 178a § 1 Kodeksu Karnego, a nie na podstawie art. 178a § 4. To zaś zapewnia możliwość ubiegania się o warunkowe umorzenie postępowania.

Zatrzymajmy się zatem na chwilę przy kwestii zatarcia skazania, określanego również jako zatarcie wyroku. Powoduje ono określone skutki prawne, a mianowicie to, że wyrok w zasadzie „znika”. Wpis dotyczący skazania automatycznie usuwa się wówczas ze spisu skazanych, co umożliwia sprawcy uzyskanie zaświadczenia o niekaralności. Zatarcie może nastąpić automatycznie lub na wniosek sprawcy. To, po jakim czasie dochodzi do automatycznego zatarcia, zależy od wymiaru kary orzeczonej przez sąd.

Poza sytuacją, w której doszło do zatarcia prawomocnego wyroku, uniknięcie kary za ponowną jazdę po alkoholu, jest praktycznie niemożliwe. Po dokładnym przeanalizowaniu wszystkich okoliczności i sytuacji, w jakiej znajduje się sprawca, można spróbować zawalczyć jednak o możliwie najłagodniejszy wymiar kary. Jedyną furtką jest jeszcze warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, co w praktyce zdarza się jednak bardzo rzadko.

Jak stanowi art. 69 Kodeksu Karnego, wobec sprawcy, który dopuścił się czynu wymienionego w art. 178a § 4 sąd może zawiesić warunkowe wykonanie kary, ale tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach.

Realne szanse na zawieszenie kary za ponowną jazdę pod wpływem alkoholu

Osoby, które ponownie dopuszczają się prowadzenia pojazdów w stanie nietrzeźwości, nie mają co liczyć na przychylne podejście sądu. Powyżej napisaliśmy, że istnieją jednak pewne szczególne przypadki, w których możliwe jest warunkowe zawieszenie kary. Mowa o nich w art. 69 § 4 Kodeksu Karnego. O jakich sytuacjach dokładnie mowa? Jakie okoliczności mogą sprawić, że sprawca uniknie kary więzienia?

Tu należy wyraźnie podkreślić, że tego typu sprawy mają charakter szczególny, a wręcz toczą się w trybie nadzwyczajnym. Ostatnie zdanie należy do sędziego, bowiem ustawodawca nie określił w sposób precyzyjny i jednoznaczny katalogu owych szczególnych przypadków, które przemawiałyby na korzyść sprawcy. Dlatego linię obrony warto opracować z adwokatem specjalizującym się w tej właśnie kategorii spraw.

By móc ocenić, czy dany przypadek można uznać jako szczególnie uzasadniony, sąd musi dokładnie przeanalizować wszystkie okoliczności sprawy. Co dokładnie będzie brane pod uwagę. W pierwszej kolejności na pewno stężenie alkoholu w organizmie, a także to, jaki czas minął od popełnienia poprzedniego przestępstwa. Z pewnością nie bez znaczenia okaże się również indywidualna sytuacja sprawcy, jego warunki życiowe, a także cechy jego osobowości. Istotne jest to, aby określić czy zachodzi (bądź nie) zasadność określenia danego przypadku jako przypadek wyjątkowy o szczególnym charakterze. Tu jednak duże znaczenie ma podejście sędziego.

Sądy w różny sposób rozpatrują sprawy o orzeczenie szczególnie uzasadnionego przypadku. Ciężko wskazać tu jakieś uniwersalny zasady, na których się wówczas bazuje. Dlatego bardzo ważna jest dobrze przemyślana linia obrony. Wykazanie wszelkich okoliczności, będących uzasadnieniem dla zawieszania kary, wymaga zachowania duże staranności i odpowiedniego uzasadnienia.

Zmiany stanu prawnego

Przepisy prawne ulegają częstym zmianom i nowelizacjom. W kontekście omawianej problematyki duże znaczenie ma nowe brzmienie art. 37a Kodeksu Karnego, który od czerwca 2020 roku obowiązuje w nowej wersji. Zgodnie z § 1, gdy za dany czyn grozi wyłącznie kara pozbawienia wolności, nie dłuższa niż osiem lat, a nałożona kara nie przekracza jednego roku, wówczas dopuszcza się możliwość nałożenia kary nie niższą niż trzy miesiące bądź kary grzywny, która nie może być jednak niższa niż 100 stawek dziennych, przy jednoczesnym nałożeniu środka karnego lub kompensacyjnego. Powyższy zapis, zgodnie z § 2 tegoż artykułu, nie znajduje zastosowania wobec tych sprawców, którzy działają w zorganizowanej grupie przestępczej, grupach dopuszczających się przestępstw skarbowych oraz wobec terrorystów.

Zmiany, jakie wprowadzono do powyższego przepisu, w dalszym ciągu dopuszczają zatem możliwość orzeczenia kary grzywny za czyn ponownej jazdy pod wpływem alkoholu. Do takich sytuacji dochodzi jednak w praktyce sądowej stosunkowo rzadko. Sądy nie są bowiem zbyt łaskawe wobec kierowców przyłapanych na jeździe w stanie nietrzeźwości, szczególnie jeżeli popełniają ten czyn po raz kolejny.

Ponowna jazda po alkoholu a dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów

Przepisy traktują kierowców wsiadających za kierownicę po alkoholu bardzo surowo, a umorzenie kary wymaga bardzo dobrego uzasadnienia. Co do zasady, poza karą grzywny lub pozbawienia wolności, sąd orzeka również dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych w przypadku sprawców skazanych za popełnienie przestępstwa wymienionego w art. 178a § 4 Kodeksu Karnego. W wyjątkowych okolicznościach sędzia może odstąpić od tego zakazu. Trzeba je jednak udowodnić i poprzeć szczególnymi okolicznościami, a stanowi o tym art. 42 § 3 Kodeksu Karnego. Wyspecjalizowane kancelarie adwokackie pomagają przygotować skuteczną linię obrony na tym polu.

Jakie szczególne okoliczności muszą zatem zajść, aby sąd odstąpił od wydawania dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów? Ustawodawca nie wymienia tu listy konkretnych przesłanek. Mowa jest jedynie o sytuacji nadzwyczajnej, a jej ocena jako takiej pozostaje w gestii sędziego. Dlatego tak ważne jest wsparcie prawne, o które najlepiej zwrócić się do adwokata specjalizującego się w tego typu sprawach.

W art. 42 § 4 Kodeksu Karnego wyraźnie wskazuje się jednak, że jeżeli dojdzie do ponownego skazania danego sprawcy na mocy warunków przedłożonych w § 3, sąd orzeka zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, nie przewidując przy tym żadnych wyjątków umożliwiających jego umorzenie.

Dożywotni środek karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Uznanie za wykonany

W przypadku orzeczenia dożywotnego środka karnego, jego status należy uznać za bezterminowy. Przepisy dopuszczają jednak możliwości zakwalifikowania środka karnego mającego taki charakter za wykonany. Środkiem tym może być również zakaz prowadzenia pojazdów. Działanie takie ma swoją podstawę w zapisie art. 84 Kodeksu Karnego.

Aby mogło ono dojść do skutku, muszą zostać spełnione określone warunki. Przede wszystkim sprawca musi wykazać, że respektował porządek prawny i nie zachodzi ryzyko, że ponownie dopuści się przestępstwa, za które został skazany. Konieczne jest również stosowanie danego środka karnego względem sprawcy przez okres nie krótszy niż 15 lat. Ocena postawy sprawcy obejmuje więc wszystkie lata, podczas których obowiązywał środek karny.

Oznacza to, że kierowca, co do którego sąd wydał dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów, przez co najmniej 15 lat nie może ich obsługiwać. Odzyskanie uprawnień kilka miesięcy po popełnieniu przestępstwa ponownej jazdy pod wpływem alkoholu nie jest zatem możliwe.

Świadczenie pieniężne jako kara za ponowną jazdę w stanie nietrzeźwości

Nie zapominajmy, że poza karą pozbawienia wolności i utratą prawa jazdy, za kierowanie pojazdem w stanie nietrzeźwości, sąd nakłada na sprawcę również obowiązek zapłaty określonej kwoty świadczenia pieniężnego. Ten środek karny przyjmuje formę datku, wpłacanego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonych i Pomocy Postpenitencjarnej. Wysokość tego świadczenia, jaką może orzec sędzia, mieści się w przedziale pomiędzy 10 a 60 tys. złotych.

Nowe przepisy w 2024 roku

Przepisy prawne ulegają częstym zmianom i nowelizacjom. Nie inaczej jest jeżeli chodzi o przepisy drogowe, w tym te dotyczące kierowania pojazdami pod wpływem alkoholu. Jest bardzo prawdopodobne, że w przyszłym roku przepisy ponownie ulegną modyfikacji. Zmiany dotyczyć mają również tych kierowców, którzy dopuszczą się ponownej jazdy po alkoholu.

Możliwe, że poza karą grzywny, odebraniem uprawnień do kierowania pojazdami oraz karą pozbawienia wolności, nietrzeźwi kierowcy ponosić będą jeszcze jedną dotkliwą konsekwencję. Chodzi tu mianowicie o konfiskatę auta. Będzie do niej dochodziło wówczas, gdy u kierowcy stwierdzone zostanie stężenie alkoholu we krwi powyżej 1,5 promila, gdy spowoduje on wypadek, mając w organizmie przynajmniej 0,5 promila alkoholu, oraz gdy przyłapany zostanie na ponownej jeździe pod wpływem alkoholu.

Reasumując, wsiadanie za kierownicę w stanie nietrzeźwości jest zachowaniem bardzo ryzykownym i surowo karanym. O ile jednak jest szansa, że w przypadku zaistnienia szczególnych okoliczności łagodzących, sąd spojrzy na sprawcę łaskawszym okiem, z ponownej jazdy w stanie nietrzeźwości jest znacznie trudniej się wybronić, a często okazuje się to niemożliwe. Przepisy na tym polu są bardzo surowe.

Niemniej jednak istnieją pewne możliwości złagodzenia kary za ponowną jazdę po alkoholu, ale wówczas lepiej skorzystać ze wsparcia doświadczonej kancelarii adwokackiej. Każda sytuacja jest inna i każdą wyróżniają określone okoliczności, które należy dokładnie przeanalizować i szczegółowo opisać przed sądem. Właściwie opracowana linia obrony daje szanse na sprawiedliwy wyrok, nawet w bardzo trudnych sprawach.